Zırvaizm podcast nedir? Zırvaizm, en çok dinlenen Türkçe podcast yayınlarından biridir. Bu podcasti en iyi podcastlerden biri yapan şey ise içten, çıplak ve asılcı bir diyalog ile toplumun, tüketicilerin ve çalışarak geçinen insanların ekonomik sıkıntılarına değinmesidir. Yazı, video veya podcastleri internet sitesinde, YouTube’da, hem Google Podcast üzerinde hem de Spotify Podcast ve daha bir çok platformda podcast önerisi olarak bulabilirsin ve sen de dostlarına tavsiye edebilirsin.
Gamestop ve Wall Street Bets olayları. Mızıkçı kumarhane sahipleri. Dijital ayaklanma. Finansal piyasa mı yoksa kağıttan kaplan mı?
Transkript
Merhaba, nasılsın? Çok kısa zaman önce enteresan bulacağını düşündüğüm ve serbest piyasalara bakış açını değiştireceğini umduğum önemli bir gelişme yaşandı.
Genç yaştaki milyonlarca yatırımcı (Wall Street Bets) Wall Street’i karşılarına alarak Reddit isimli sosyal medya sitesindeki forumlarında örgütlendikten sonra dijital bir ayaklanma başlattı.
Peki bu durum, benim kumarhane olarak adlandırdığın finans piyasalarında neden çalkantıya sebep oldu, gel birlikte bakalım.
Senin de bildiğin üzere Amerikan’ın 2020 başkanlık seçimlerinde galip gelen Biden, her Amerikan vatandaşına ortalama 600 dolarlık bir yardım çeki verdi. Bu yardım çekini alan, okula gidemeyen gençler, anne ve babalarının işlerini kaybettiğini gören kişiler, pandemi boyunca yoksullaşan gençler ne yaptılar?
Reddit platformunda durumlarını konuşmaya ve tartışmaya başladılar. Fark ettiler ki bazı yatırım fonları, koca koca Hedge Fonlar, pandemi nedeni ile zarar edeceğini DÜŞÜNDÜKLERİ ve borsada yer alan şirketlerin hisselerini açığa satarak finansal bahis oynamışlar.
Bunun adını baştan koyalım. Bunun adı BAHİSTİR.
Yani bir şirketin kurtulacağına veya batacağına dair bahis oynamak. Borsalar üzerinde bu tür finansal bahislerin oynanması çok uzun süredir var olan bir olay. Ancak uzun süredir var olmayan başka bir durum daha var. Bu durum ise cep telefonu ile kullanılabilecek bir uygulama üzerinden ortalama bir yatırımcının sahip olabileceği bütün yatırım imkanlarına sahip olmak.
İşte tam da bu noktada, bu imkana sahip olan o gençler Gamestop isimli bir oyun firmasının Yatırım Fonları tarafından hisseleri açığa satılarak zarara uğratıldığını fark etti ve pandemi yüzünden evlerine tıkılı kaldıkları bu sürede o yardım çeklerinden gelen para ile neredeyse 0 komisyonlu opsiyon işlemler açıp, Gamestop şirketinin hisselerini satın almaya başladılar.
Bu arada bu bahsettiğim olaylar bir kaç gün içerisinde oldu. İlk başta bu çocuklarla alay ettiler. O gençler de, finans kapitalin ne kadar acımasızlaşabileceğini bilmedikleri için belli bir oranda başarılı da oldular.
Şirketin tek bir hissesi $4 üzerinden işlem görürken $350’a kadar yükseldi. Tam da o noktada, finans kapitalini, para babalarını yani baronları rahatsız etmeye başladılar ve şirket hisselerinin alımı bir çok aracı kurum tarafından durduruldu.
Kumarhane
Bu durumu neye benzetmek lazım. Daha önce hiç kumarhaneye gittin mi bilmiyorum. Basitçe anlatacak olursak, kumarhanede kasa, oyun masaları, yönetim ofisi ve oyuncular bulunur.
Bahis yapmak isteyen oyuncu, kumarhaneye gittiğinde elindeki nakiti ya jetona dönüştürür ya da doğrudan nakit ile oyun masasına oturur. Başlar oynamaya. Hile falan da yapmıyordur ayrıca.
1 kazanır, 2 kazanır, 5 kazanır, 10 kazanır… Bir yerden sonra her kumarhanede bulunduğu gibi o kumarhanede de bulunan “risk birimi” kameralar ile etrafı izlemekteyken bu oyuncu dikkatlerine takılır. Bir şeyler ters gidiyordur.
Oyuncu hile yapmasa dahi, ne zaman ki “kazanması gerektiğinden fazla” kazanç elde eder, işte o zaman iki tane güvenlikle birlikte kumarhane yöneticisi oyuncunun yanına gelir ve der ki; “beyefendi kusura bakamyın ama daha fazla bu kumarhanede oynamanıza müsade edemeyiz, sizi yasaklılar listesine aldık, lütfen kapıya buyurun”.
İşte son günlerde olan tam da bu. İlk başta önemsenmeyen bu küçük yatırımcılar artık o Amerika’nın finansal kurulları risk görmeye başladığında, o serbest piyasaymış, fırsat eşitliğiymiş, isteyen herkesin yatırım yapıp zengin olabileceği hikayelermiş…. bu sözde liberal lafların hepsini bir tarafa attılar.
“Oynatmıyoruz Ulan Top Bizim Değil Mi?”
18-25 arası yaşlarda olan bu çocuklara dönüp dediler ki; “HOOP, yok öyle kibrit suyu dökmek kumarhanemize, siz ne yapıyorsunuz, biz bugüne kadar istediğimiz gibi at koşturduk, istediğimiz şirketi batırdık, istediğimizi çıkardık, bahisler oynayıp yönettik piyasayı tek elden, ama siz bugüne kadar belki tahmin edemediğimiz bir ayaklanma yapıyorsunuz, bu kabul edilemez”..,
Ardından da Gamestop şirketi için alım emirlerini birçok aracı kuruma yasaklattılar.
Yani bahisçiler kumarhaneden kovuldular.
Tuttu Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu dedi ki; “biz küçük yatırımcıyı gözetiyoruz, ortada enteresan bir durum var, bizim küçük yatırımcıları korumamız lazım, o yüzden duruma müdahale edebiliriz”.
https://finance.yahoo.com/news/u-state-regulator-says-gamestop-030302915.html
Piyasa kurulunun bu açıklaması öyle büyük tepkiler aldı ki, küçük yatırımcıların değil tam aksine milyarder fon yöneticilerinin arkalarının kollandığı gerçeği ortaya çıktı.
Ben soruyorum. Hani hepimiz karar verecektik piyasadaki fiyatın ne olması gerektiğine?, Hani ortada gizli bir el vardı, hani hepimiz serbesttik? Hani mallar, hizmetler, işçiler, kontratlar istenildiği gibi alınıp satılabilirdi?
Ne oldu? Melvin, Citron gibi yatırım fonları %100’e yakın zararlar yaptı diye neden; “oynatmıyorum bu kumarhanede, gidin başka yerde bahis oynayın” demek durumunda kaldılar bu ağababalar?
Hımmmm. Demek ki kapitalizm, serbest piyasa ve sermaye piyasaları düzeni öyle sana-bana anlatıldığı gibi işlemiyor. Ortada farklı bir dümen var.
Peki, finans kapitalin inşa ettiği bu piyasa düzeni bir kumarhane ise, kumarhanedeki kurpiyerler de aracı kurumlar ise, yatırımcılar ve yatırım fonları birer oyuncu, yani bahisçi ise sen-ben yani halk bu işin neresinde?
Üzgünüm ama hiç bir yerinde değil çünkü ortada ne üretilmiş bir değer, hizmet veya ürün var. Evet, biliyorum. Yıllar boyunca sana “baksana borsa çok iyi iş yapıyor, endeks bilmem kaç puanda, yüksek, galiba ekonomi iyiye gidiyor” şeklinde hikayeler anlatmış olabilirler.
Ancak bir ülkede borsanın iyi değerlere sahip olması o ülkenin yoksulluk çeken geniş halk kesiminin rahat içinde yaşadığını göstergesi değildir.
Zombi Şirketler
Ülkeleri bir kenara koyalım. Piyasada işlem gören şirketleri ele alalım. Araştırırsan göreceksin ki bugün Zombi Şirketler denen şirketler var ve bu şirketler bütün varlıklarının değerinin 3-4 katı kadar borca batmış durumda. Ancak borcunun faizinin faizini alacağı sıradaki borçla ödeme imkanına sahip, ama borsadaki değerine bakıyorsun oohooo, hissesi bilmek kaç yüz dolardan satılıyor…
Peki bu olaydaki çocuklar haksızlar mı? Yanlış mı yapıyorlar? Tabi ki de hayır. Sorun şu, sen-ben, o Reddit grubunun üyesi olan çocuklar, öfkeliyiz, kızgınız.
Sebebi şu; 2000, 2008, 2020 krizlerinde şunu gördük. Ailelerimizin, büyüklerimizin işlerini ve evlerini kaybettiklerini gördük. Her ne hikmetse koca koca şirketler, bu krizlerin hepsini sağ salim atlatmayı başardılar.
“Orta Direk Kime Girdi” isimli yazımda anlattığım gibi, merkez bankaları tonlarca para bastı ve bu şirketleri kurtardılar. O dönemlerde kapitalistlerin ağzından tek bir sihirli cümle duyuyorduk “too big to fail”, batmak için çok büyük…
Peki kardeşim, iflası olmayan bir kapitalizm, sizin deyiminizle cehennemi olmayan bir dine benzer. Siz cehennemi olmayan bir din yarattınız.
Ahmet, Mehmet, Ayşe batıyor, sen-ben batıyoruz, 200’de batıyoruz, 2008’de batıyoruz, 2020’de batıyoruz, kimse iplemiyor… gereğinden fazla risk alanlar, varlıklarından kat kat fazla borca giren şirketler, kâr etmediği halde kendini kâr ediyor gibi gösteren kapitalistler, işçilerin, emekçilerin, halkın alın teri ile ürettiği gerçek değerlerle kağıt üstünde bahis oynayan kapitalistler battığı zaman HOOOP, halkı borçlandırmak pahasına gidiyorlar ve o şirketleri kurtarıyorlar.
Kapitalistler Dayanışınca Tekel, Tüketiciler Dayanışınca Aktivizm Oluyor
İşte o beraberce dayanışan çocuklar, büyük yatırım fonlarından tabiri caiz ise intikam alanlar, bu yüzden yanlış yapmıyorlar.
Bu dijital bir ayaklanmadır, elbette yaratacağı etkiler sınırlıdır çünkü hemen bu olayların ardından gençlerin konu hakkında bir araya gelerek konuştuğu Discord ve Reddit sayfaları kapatıldı. Çocukların iletişim hakkının önüne geçildi.
Hani siz liberaldiniz? Hani “freedom of speech”, ifade özgürlüğümüz vardı?
Bir bakıyoruz, kapitalist bir ekosistemde seçilmemişler ve atanmamışlar, yani Reddit’i veya Discordu’u yöneten kurulları bir Discord kanalını kapattıracak kadar acizleşebiliyorlar. Böyle ufak bir hareketlenme ve dayanışmadan dahi korkuyorlar ve müsade etmiyorlar.
Haaaa, demek ki kaplan kağıttanmış, kral çıplakmış ve bize anlatılan o liberal hikayerin, serbest piyasa hikayelerinin hepsi birer yalanmış. Üstelik başka bir dünya ve hep birlikte kurtuluş mümkünken.
İlk Yorumu Siz Yapın